ÖZGÜL ÖĞRENME GÜÇLÜĞÜ

Özgül Öğrenme Güçlüğü Nedir?

“Öğrenme bozukluğu” terimi ilk kez 1963 yılında Özel Eğitimci Kirk tarafından kullanılmıştır. Öğrenme bozukluğunda özel bir akademik alanda belirgin disfonksiyon söz konusudur. Bu tanıyı alan çocuklarda bilişsel yetilerin düzgün olmayan dağılımı dikkat çeker. Düşük sosyoekonomik durum, anksiyete, depresyon veya obsesif sorunlar akademik-bilişsel yetkinliği olumsuz etkilese de günümüzde daha çok nörobiyolojik nedenlerin daha etkili olduğu kabul edilir. Çok geç kalınmadan ve zarar verilmeden,  “Özel Öğrenme Güçlüğü” fark edilir edilmez bireyin bir uzmana götürülmesi gerekir. Özel Öğrenme Güçlüğü özel bir uzmanlık gerektirir. Öğretmenlerden yardım beklenmemelidir. Gerekli tıbbi ve psikolojik ölçümler yapılmalı, psikoeğitim ve psikiyatrik destek sağlanmalıdır.

Özgül öğrenme güçlüğü ifadesi; öğrenme güçlüğünün görme, işitme, duygusal, ekonomik vb. nedenlerden kaynaklanmamasından dolayı kullanılmaktadır. Yazılı ve sözlü dili anlama ve kullanmada temel olan bir veya daha fazla psikolojik sürecin etkilenmesiyle ortaya çıkan dinleme, düşünme, konuşma, okuma-yazma ve matematiksel hesaplamalar yapmadaki güçlüklerdir. Özgül öğrenme güçlüğü; görsel, işitsel bozukluklardan, motor bozukluklardan, çevresel, kültürel ve ekonomik olumsuzluklardan kaynaklanan öğrenme güçlüklerini içermemektedir.

Özgül Öğrenme Güçlüğün Sınıflandırılması

Özel öğrenme güçlüğü DSM IV’te (Diagnostic and Statistical Manual of Mental Disorders) dört grupta incelenir.

  • Okuma bozukluğu (Disleksi)
  • Aritmetik bozukluğu (Discalculi)
  • Yazılı anlatım bozukluğu (Disgrafi)
  • Başka türlü adlandırılamayan öğrenme bozuklukları

Özgül öğrenme güçlüğü olan çocukların okul öncesi dönemde belirtileri;

  • Konuşmada gecikme görülebilir.
  • Birbirine yakın heceli kelimelerde sesler karıştırılır (“su” yerine “bu” gibi).
  • Ayakkabıların bağlanmasında başarısızlık yaşanır.
  • Sağ-sol karıştırılır.
  • Bir iş yapılırken her iki el de kullanılır, kullanılacak el konusunda belirgin bir seçim yapılamaz.
  • Alfabedeki harf ve seslerin öğrenilmesinde zorluk yaşanır.
  • Zaman ve yön kavramları birbirine karıştırılır.

Özgül öğrenme güçlüğü olan çocukların okul dönemde belirtileri;

  • Okuma geç ve zor öğrenilir.
  • Yavaş ve hatalı okunur.
  • Yazı bozuklukları çok sık görülür.
  • Matematikte güçlük çekilir.
  • Çarpım tablosunu öğrenememe görülür.
  • İmla ve noktalama hataları yapılır.
  • d ile b, p ile b harflerini karıştırılır.
  • Okuduğunu anlamada sorun yaşanır.
  • Okurken sık sık harfler karıştırılır.
  • Harflerin sırası karıştırılır.
  • Benzer kelimeler birbirine karıştırılır (“incir” yerine “zincir”, “en” yerine “ne” vb.).
  • Ayna görüntüsü ile ters olarak yazma.
  • Bazı kelimeler yanlış hecelenir, hece atlanır, heceler tersten okunur /yazılır.
  • Sesli okuma sırasında vurgulamalar,  inişli- çıkışlı olur ve vurgulamalarda  noktalama işaretleri görülmez.
  • Dil sorunları görülür.
  • Sayfa yanlış ve düzensiz kullanılır, çizgiler arasında yazmada zorluk yaşanır.
  • Kelimeler çok yer kaplayacak şekilde aralıklı veya birbirine çok bitişik yazılır.
  • Yuvarlak ve düz çizgiden oluşan harfleri yazmada zorluk yaşanır.

Kaynakça:

  • Diken, İ.H. (Editör) (2012). Özel eğitime gereksinimli olan öğrenciler ve özel eğitim. Ankara: Pegem Akademi 
  • Salman, U., Özdemir, S., Salman, A. B., & Özdemir, F. (2016). Özel öğrenme güçlüğü “Disleksi”. İstanbul Bilim Üniversitesi Florence Nightingale Tıp Dergisi2(2), 170-176.